NECO 2023 YORUBA ESSAY AND OBJ ANSWERS

(3)

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

(5)

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

(9)

(9a)
(Pick 5 Only)
(I) Obatala
(ii) Yemaya
(iii) Ogun
(iv) Osun
(v) Sango
(vi) Orunmila
(vii) Oya
(viiil) Osain

(9b)
Ògún jẹ́ ọ̀kan lára ​​Òrìṣà tó ṣe pàtàkì jùlọ nínú àṣà Yorùbá. O jẹ ọlọrun irin, ogun, iṣẹ, irubọ, ati imọ-ẹrọ. O ni nkan ṣe pẹlu awọn irinṣẹ ati awọn ohun ija ati pe a maa n ṣe afihan nigbagbogbo ti o nmu ake olori meji. Bii iru bẹẹ, a maa n rii nigbagbogbo bi ọlọrun alabojuto ti awọn eniyan ti n ṣiṣẹ pẹlu irin ni awọn ọna oriṣiriṣi, gẹgẹbi awọn alagbẹdẹ, jagunjagun, ati paapaa awọn oniṣẹ abẹ.

Ipilẹṣẹ Ogun ni a le tọpasẹ si ọlaju Yoruba ti Iwọ-oorun Afirika. Nínú ìtàn àròsọ Yorùbá, Ògún jẹ́ Òrìṣà àkọ́kọ́ tí wíwà rẹ̀ ṣe pàtàkì fún ìṣẹ̀dá ènìyàn. Wọ́n ní nígbà tí àwọn ọlọ́run mìíràn ń bẹ̀rù láti sọ̀ kalẹ̀ láti ọ̀run láti dá Ayé, Ògún ni ó ṣamọ̀nà ọ̀nà, tí wọ́n ṣí ọ̀nà sílẹ̀ nínú ìdàrúdàpọ̀ náà.

Nínú ọ̀rọ̀ ogun àti ìforígbárí, Ògún ni wọ́n ń bọlá fún gẹ́gẹ́ bí òrìṣà alágbára, aláìbẹ̀rù tí ó lè mú iṣẹ́gun wá. Ó ní àwọn òkodoro òtítọ́ rírorò nínú ìgbésí ayé àti ìjàkadì fún ìwàláàyè, ó sì sábà máa ń bẹ̀bẹ̀ fún ààbò lọ́wọ́ àwọn ọ̀tá.

Pelu ajọṣepọ rẹ pẹlu iwa-ipa ati ogun, Ogun tun ni ẹgbẹ imudara ati ẹda. O jẹ ọlọrun ti imọ-ẹrọ ati iṣẹ-ọnà, ati pe o ti rii bi agbara ti o ṣe imudara ẹda eniyan. O tun ni asopọ si awọn ọna ati gbigbe, ati ni agbara yii, o rii bi aabo ti awọn aririn ajo.

Ògún jẹ òrìṣà tó díjú pẹ̀lú ọ̀pọ̀lọpọ̀ apá àti ipa. Sinsẹ̀n-bibasi etọn gbayipe to lẹdo Aflika tọn lẹ mẹ, titengbe to otò lẹ mẹ taidi Kuba, Brésil, po Trinidad po Tobago po, fie nugopipe sinsẹ̀n-nuplọnmẹ yoruba tọn lẹ ko yin hihọ́-basina bo yin dopọ po nuyise devo lẹ po. Ninu awọn aṣa wọnyi, Ogun n tẹsiwaju lati jẹ eeyan pataki, ti o ni agbara iyipada, ifẹ lati ye, ati igboya lati koju awọn italaya igbesi aye.
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

(10i)
(Pick 5 Only
(1) Iṣẹ́ àgbẹ̀: Èyí jẹ́ ọ̀kan lára ​​àwọn ọ̀nà tó wọ́pọ̀ jù lọ tí wọ́n fi ń gbé ìgbésí ayé wọn, pẹ̀lú àwọn èèyàn tó ń gbin ohun ọ̀gbìn tàbí tí wọ́n ń sin ẹran.

(2) Alagbẹdẹ: Awọn alagbẹdẹ ṣẹda awọn irinṣẹ ati awọn ohun ija lati irin ati awọn irin miiran.

(3) Iseamokoko: Ikoko jẹ iṣẹ-ṣiṣe pataki fun ṣiṣe awọn apoti fun ibi ipamọ, sise, ati ṣiṣe ounjẹ.

(4) Weaving: Awọn apọn ṣe asọ fun aṣọ ati awọn lilo miiran.

(5) Gbẹnagbẹna: Awọn gbẹnagbẹna ṣẹda aga, awọn ile, ati awọn ẹya miiran.

(6) Sode: Awọn ode pese ẹran nipa titọpa ati pipa awọn ẹranko.

(7) Ipeja: Awọn eniyan ti ngbe nitosi awọn omi ni igbagbogbo ṣe ipeja fun igbesi aye wọn.

(8) Iṣowo / Bartering: Awọn eniyan ta ọja tabi awọn iṣẹ fun awọn ọja tabi awọn iṣẹ miiran.

(9) Oogun Egboigi: Awọn oniwosan egboigi lo awọn eweko lati ṣe awọn oogun ati awọn itọju.

(10) Aṣáájú Ẹ̀mí/Afọ̀ṣẹ̀: Àwọn àlùfáà, àwọn àlùfáà obìnrin, àti àwọn woṣẹ́woṣẹ́ ń sìn àwọn àìní tẹ̀mí, a sì máa ń san èrè fún iṣẹ́ ìsìn wọn lọ́pọ̀ ìgbà.

(10ii)
(Pick 5 Only)
(1) Irú ẹrú ti wà ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọ̀nà jálẹ̀ ìtàn ẹ̀dá ènìyàn àti jákèjádò onírúurú àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀.

(2) Ìfiniṣẹrú sábà máa ń wé mọ́ gbígba àwọn èèyàn àti títa, tí wọ́n sì ń fipá mú wọn láti ṣiṣẹ́ láìsí ìfọwọ́sí tàbí owó oṣù.

(3) Òwò ẹrú transatlantic láti ọ̀rúndún kẹẹ̀ẹ́dógún sí ọ̀rúndún kọkàndínlógún jẹ́ òǹrorò ní pàtàkì, pẹ̀lú àràádọ́ta ọ̀kẹ́ àwọn ará Áfíríkà tí wọ́n jí gbé tí wọ́n sì tà wọ́n sí oko ẹrú ní ilẹ̀ Amẹ́ríkà.

(4) Wọ́n sábà máa ń tọ́jú àwọn ẹrú gẹ́gẹ́ bí ohun-ìní, wọ́n sì ń tàbùkù sí ẹ̀dá ènìyàn.

(5) Ìfiniṣẹrú sábà máa ń wé mọ́ iṣẹ́ àṣekára, nínú àwọn ipò bí oko, ibi ìwakùsà, tàbí gẹ́gẹ́ bí ìránṣẹ́ ilé.

(6) Aarin Aarin, irin-ajo nipasẹ ọkọ oju omi lati Afirika si Amẹrika, jẹ olokiki fun awọn ipo aiwa ati iwọn iku ti o ga.

(6) Onírúurú ọ̀nà làwọn tó ń jàǹfààní nínú rẹ̀ máa ń dá ìsìnrú láre, títí kan àwọn ìdí tó fi mọ́ ètò ọrọ̀ ajé, àwọn àbá èrò orí ẹ̀yà, àti àwọn ìtumọ̀ àwọn ẹsẹ Bíbélì tí kò tọ́.

(8) Awọn iṣọtẹ ẹrú ati awọn iṣọtẹ jẹ awọn ọna ikọlu ti o wọpọ.
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

(11)
Mu ọna rẹ dun pẹlu awọn ọrẹ ọlọla. Sọ fun mi tani awọn ọrẹ rẹ to dara julọ ati pe Emi yoo sọ ẹni ti o jẹ. Ti o ba sare pẹlu awọn wolves, o yoo ko bi lati hu.
Ṣugbọn ti o ba ṣepọ pẹlu awọn idì iwọ yoo kọ ẹkọ bi o ṣe le lọ si awọn giga giga. Ọrọ kan wa pe “digi ṣe afihan oju eniyan ṣugbọn ohun ti o jẹ gan ni a fihan nipasẹ iru awọn ọrẹ ti o yan”. Òótọ́ tó rọrùn àmọ́ òtítọ́ tó wà nínú ìgbésí ayé rẹ ni pé kó o dà bí àwọn tó o bá ń ṣe dáadáa sí rere àti búburú.
Ronu nipa rẹ, o fẹrẹ jẹ pe gbogbo awọn ibanujẹ wa jade lati awọn ibatan pẹlu awọn eniyan ti ko tọ. Ti o ba kere si awọn eniyan diẹ, diẹ sii ni igbesi aye rẹ yoo ni ilọsiwaju. O dara lati wa nikan, ju ni ile-iṣẹ ti ko tọ. Ti o ba ri ara rẹ ni gbigbe awọn igbesẹ meji siwaju, ati igbesẹ kan sẹhin, nigbagbogbo, o jẹ nitori pe o ti ni idapọpọ ni igbesi aye rẹ. Fi ọkunrin ti o bọla fun mi, emi o si mọ iru ọkunrin ti o jẹ.
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

(12)